Zmieniając sposób chwalenia, możemy wzmocnić poczucie własnej wartości i budować zdrową wiarę w siebie u swoich dzieci. Profesor Dweck badając dzieci w różnym wieku (zarówno przedszkolaki, jak i dzieci chodzące już do szkoły), dawała im zadania trochę za trudne na ich wiek. Zaobserwowała dwie reakcje. Jedne dzieci szybko zniechęcały się, marudziły, a nawet złościły. Były jednak i takie, którym próby rozwiązania za trudnych zadań sprawiało frajdę, a bardziej skomplikowane zagadnienia wydawały się ciekawe i rozwiązywanie ich było źródłem satysfakcji.
Chwalenie statyczne
Dzieci te miały różne nastawienie do wyzwań i porażek, a kluczowym w kształtowaniu tego nastawienia okazał się… sposób chwalenia. Jeżeli dziecko przynosi piątkę ze sprawdzianu i słyszy: „jesteś taki inteligentny”, oznacza to, że wiąże swój sukces z wrodzonymi (trwałymi) cechami intelektu.
Tego typu chwalenie może prowadzić do tzw. nastawienia statycznego, dlatego też nazywamy je chwaleniem statycznym. Dzieci o tym nastawieniu (jestem inteligentna/y) zazwyczaj wybierają łatwiejsze zadania, które można rozwiązać szybko i bezbłędnie, pokazując tym samym swoją domniemaną wrodzoną inteligencję. Dla osób chwalonych za talenty każda porażka staje się bolesnym doświadczeniem, gdyż w ich mniemaniu świadczy o tym, że… utraciły swój talent.
Jak doceniać dzieci?
Właśnie dlatego psychologowie zalecają chwalenie w duchu nastawienia rozwojowego, czyli docenianie włożonego w pracę wysiłku i zaangażowania, np.: „widzę, że się napracowałeś”. Badania Carol Dweck pokazują, że 90% dzieci chwalonych za wysiłek wybiera potem trudniejsze testy, przy których wiedzą, że mogą się dużo nauczyć i przy kolejnych próbach poprawiają swoje wyniki. Dzieci z nastawieniem rozwojowym są bardziej zmotywowane, bo stale przekonywane są o tym, że mogą kontrolować swoje zdolności i umiejętności oraz wiedzą, że zawsze przecież mogę bardziej się postarać/zaangażować.
Pochwały rozwojowe
Dzieci regularnie chwalone za wysiłek w testach rozwiązują o 30–40% więcej łamigłówek matematycznych niż dzieci chwalone za inteligencję.
Przykłady pochwał rozwojowych:
- widzę, że się napracowałeś/bardzo starałeś;
- jesteś bardzo pracowity/a;
- lubię, kiedy jesteś tak zaangażowany/a;
- podoba mi się twoja staranność i uważność;
- podziwiam twój zapał/zaangażowanie, wytrwałość;
- cieszę się, że sprawia ci to tyle radości/frajdy;
- widzę postępy/coraz lepiej ci to wychodzi;
- mnie się podoba;
- cieszę się, że potrafisz się zaangażować/że masz w sobie tyle pasji;
- cieszę się z twoich postępów;
- porażka nie istnieje, jest nauka.
Życzymy miłego dnia, pełnego pochwał rozwojowych!
